Günlük Piyasa Bülteni

Güncel Piyasa ve Döviz Haberleri 01/03/2022 - Salı

• Hafta sonu cereyan eden gelişmeler ardından açıkça itiraf etmeliyim ki dün küresel mali piyasaların çok daha sert bir satış baskısı ile karşı karşıya kalmalarını, hatta tarihe "kara" bir gün olarak 28 Şubat'ın geçmesini bekliyorduk. Özellikle de, bazı Rus bankalarına getirilen swift yaptırımları ardından dün Rus Rublesi'nin daha sert bir satış baskısı ile karşı karşıya kalmasını ve bunun da bulaşıcılık etkisi ile küresel çapta riskten kaçınmayı tetikleyeceğini bekliyorduk. 
• Lakin, bu olumsuz beklentilerin boyu pek de uzamadı; hasar oldukça küçük bir şekilde atlatıldı. Öncelikle, Rusya ve Ukrayna'nın Belarus'un başkenti  Minsk'te görüşmelerinden sonuç çıkabileceği umudu finansal piyasalarda kayıpların boyunu sınırlandırdı. Bunun yanı sıra, Rus Rublesi'nin dolar karşısında savaşın başladığı son 5 güne göre bakılırsa %40 değer kaybı karşısında, Rus otoritelerinden peşi sıra önlemler de dün panik havasını dindirdi. Sabah erken saatlerde, Moskova Borsası’da döviz ve para piyasası açılışları ertelendi, döviz repo piyasası kapatıldı. Ayrıca, Rusya Merkez Bankası aracı kurumların yabancı kurumsal veya bireysel yatırımcıların Rus menkul kıymetlerinde satış emirlerini yerine getirmelerini yasakladığını duyurdu.  
• Rus Merkez Bankası Başkanı Nabiullina, Ruble'nin keskin değer kaybı ve hisse senetlerindeki sert düşüş korkusu karşısında politika faizi 1050 baz puan arttırarak %9,5'ten %20 seviyesine yükseltirken, tanıdık bir önlem daha devreye soktu: İhracatçı şirketlerin döviz gelirlerinin %80'ini Merkez Bankası'na satışı zorunlu hale getirildi. Bunun yanı sıra, Ruble'nin döviz kurları karşısında bant aralığı da EUR için 85,6150-101,1925 ; USD için ise 76,145-90,00 olarak tanımlanarak kontrollü kur rejimine geçildi. 
• Rusya karşısında direnen Ukrayna halkına karşı dünyanın da Rusya karşısında tek yürek olmasının da yardımı ile adeta ölünün de dirildiğini görüyoruz. Kimden mi bahsediyoruz? Elbette AB ve NATO'dan. Neyse biz dönelim kendi konumuza. Hafta sonu artan panik havasına karşı 'herkesin' rolünü iyi oynaması nedeniyle küresel finansal piyasalarda panik havasının bir nebze de olsun dindiğini not etmiştik. Biraz detaylandıralım. 
• Jeopolitik risk algısının tavan yaptığı zamanlarının bir numaralı yatırım aracı olan altın, savaşın patlak verdiği gün panik alımları içinde kaydettikleri kazanımları korumada zorlandığını hissediyoruz. 1,974 dolar seviyesine varan yükseliş ardından altının 1,900 dolar seviyelerinde beklemeye geçtiği görüyoruz. Teknik manada, 'beklenilen yükselişin' yaşanması için, 1,960 dolar üzeri kapanışa ihtiyaç olduğunun altını çizelim. 
• Öte yandan, Rusya'ya yönelik yaptırımların tedarik zincirinde kırılmalara yol açabileceği korkusu ile emtia fiyatları da geride bıraktığımız 2-3 günlük dönemde ciddi manada sert hareketler kaydetmişti. Petrolun varil fiyatı 106 dolar seviyesini test ederek son 8 yılın, buğday tonu ise 9,45 dolar ile 2008 yılından bu yana en yüksek seviyeye yükselmişti. Petrol cephesinde fiyat hareketi bir nebzede olsun sakinlerken ve varil fiyatı bu sabah 98 dolara gerilerken, tarımsal emtialarda oldukça güçlü bir oyuncu olan Rusya'nın yaptırımlara maruz kalması nedeniyle buğday fiyatlarının neredeyse son 14 yılın zirvesinde salınmaya devam ettiğini not etmek gerekiyor.  
• ABD Doları dün sabah saatlerinde küresel çapta değerlenmesi ardından günün geri kalan kısmında denge bulması, içeriye de olumlu yansıdı. USDTRY kuru dün sabah saatlerinde 14,1 seviyesine varan bir yükseliş kaydetmesi ardından Minsk görüşmelerinin küresel manada getirdiği soluklanma ihtiyacı ve beraberinde kamunun da süregelen desteği ile günü 13,80 seviyesinin altında tamamladı. BİST100 endeksi güne düşüşle başlaması ardından kayıplarını telafi ederek günü önemli bir değişim kaydetmeden tamamladı.  
• Henüz Minsk görüşmelerine yönelik bir sonuç alınamasa da, umutlar bir nebze de olsun yeşermesi ile ABD borsaları geceyi beklentilerin aksine daha iyi bir şekilde tamamladı. Nasdaq endeksi %0,4 yükselirken, Dow ve S&P'de kayıplar %0,3 civarında sınırlı kaldı. Haftasonundan sarkan panik havasından kurtulan küresel mali piyasaların yeni ayın ilk işlem gününü de göreceli olarak iyimser karşıladıklarını görüyoruz. Minsk görüşmelerinin devam etmesi ve beraberinde dünyanın Rusya karşısında tek yürek olmasının da bunda büyük payı bulunuyor. Bu sabah Asya piyasalarında hava iyimser. Gösterge endeks Tokyo borsası %1,5 yukarıda işlem görüyor. ABD borsalarının vadeli işlemlerinde de sınırlı da olsa artılar görülüyor.  
• Hülasa, güvenli liman arayışının durması ile altın ve petrol fiyatlarındaki yükseliş de yerini yatay bir seyire terk ettiğini görsek de, aşağıdaki grafikten de görüleceği üzere, tarımsal emtialarda tedarik zincirinde kırılma beklentisi nedeniyle yüksek seyir korunmaya devam ediyor. Elbette, savaş durumunun uzun soluklu olması, yeniden petrol, buğday gibi ana kalemler üzerinde baskı yaratarak, ithalatçı ülkelerin bilançoları (cari açık) üzerinde tahribat yaratarak hem enflasyon hem de büyüme kanalından küresel ekonomiyi de derinden etkileyebileceğini düşünüyoruz. Bu bağlamda, savaşın kapsamı ve ne kadar daha süreceği önem arz ediyor. 
• Savaşın elbette nereye varacağını tahmin etmek zor olsa da, yukarıda da belirttiğim üzere, Rusya ekonomisi süreçten en çok zarar gören ülke olurken, AB'nin tek ses olduğunu; NATO'nun ise dirildiğini not etmek gerekiyor. Yeni gün başlangıcında Asya borsalarının iyimser görünümüne paralel haber akışının olumsuza dönmemesi koşulu ile sınırlı da olsa iyimser bir günün küresel mali piyasaları beklediğini savunabiliriz. Gözler Minsk'te olmaya devam edecektir. Makro cephede ise, tüm dünyada açıklanacak imalat sanayi ISM verileri ön planda olacaktır. İçeride ise İTO'nun açıklayacağı İstanbul enflasyonu takip edilebirlir.

• Grafiğin arka planına 1980 Time Dergisi Kapağını koydum. Kapakta “bir silah olarak tahıl” yazıyor. Aradan geçen 40 seneye rağmen değişen bir şey halen daha yok. Dün açıklanan büyüme rakamlarına göre Türkiye ekonomisi 2021 yılını %11 büyüme ile tamamlarken (kişi başı gelir 9,539 dolar oldu). İktisadi faaliyet kollarına göre baktığımızda sanayi ve bilgi işlemin büyümede önde koşanlar olurken, tarım %2,2 oranında daralmış! Bugün tahıl piyasasında yaşananlar, aslında Rusya'nın dünya ekonomisi açısından ne kadar büyük ve önem arz eden bir ülke olduğunu çok iyi anlatıyor.

• TÜİK Ocak ayı dış ticaret verilerini açıkladı. Buna göre, ihracat %17,2 artışla 17,6 milyar dolar, ithalat ise (enerjinin aslan payını teşkil etmesi ile) %54,2 artışla 27,8 milyar dolar oldu. Bu sonuçlarla birlikte dış ticaret açığı 10,3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşerek Temmuz 2013'den sonra Cumhuriyet tarihinin en yüksek ikinci rakamına da imza atmış oldu. Devreye alınan yeni ekonomi modelinin cari işlemler fazlası vermek sloganı ile yola çıktığını tekrar hatırlatmış olalım!