Günlük Piyasa Bülteni

Güncel Piyasa ve Döviz Haberleri 10/01/2022 - Pazartesi

Great Resignation * Büyük İstifa

• Pandemi ile birlikte, aslında hayatın sevmedikleri bir işi yapmak için çok kısa olduğunun farkına varan pek çok emekçinin daha iyi koşullarda iş bulabilmek için istifa ettiğini görüyoruz. Aşağıdaki grafiklerden de görüleceği üzere, ABD'de Great Resignation yani "Büyük İstifa” olarak nitelendirilen dalgada, kendi isteğiyle işten ayrılanların sayısı, kasım ayında 4,5 milyona yükselerek tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.   
• Büyük istifa ya da daha farklı bir bakış açısıyla "yeteneğin mobilizasyonu" olarak çevrilen bu dalganın altında yatan ana dinamiğin, istifa eden işçinin hemen yeni bir işe girmek gibi bir acelesinin olmamasıdır. Çalışanların ruh hali pandemi döneminde o kadar kötü etkilendi ki, insanlar nefes alıp biraz da soluklanmaya ihtiyacı olduklarını anladılar. Elbette, bu süreçte devlet desteğiyle veya kendi imkanlarıyla bir miktar birikim yapabilenlerin de bu birikimin güvencesiyle bir müddet de olsa işsiz kalmayı göze alabildiklerini okuyor ve görüyoruz. 
• Neden bu hafta bültenimizi büyük istifa dalgası ile açtığımızın da bir nedeni var. Gelin hep beraber Cuma günü ABD'de Çalışma Bakanlığı tarafından açıklanan ve FED'in para politikası duruşuna ışık tuttuğuna kesin gözüyle bakılan resmi istihdam verisini analiz edelim. Aralık ayında işgücüne katılanların sayısı, tarım dışı sektörde, 400bin kişi olan medyan beklentinin çok gerisinde kalarak 199bin artış kaydetti.  
• Manşet veri hayal kırıklığı yaratırken, büyük istifa nedeniyle, işsizlik oranın tam da gerçeği yansıtmadan 22 ayın en düşük seviyesi olan %3,9'a gerilediğini görüyoruz. Öte yandan, her ne kadar pek çok kişi manşet verinin beklentinin altında mı üzerinde mi kaldığı gibi konuya daha yüzeysel baksa da, verinin en önemli alt kalemlerinden biri olan yıllık ücret artışı %4,7 ile beklentinin (%4,2) oldukça üzerinde bir artış kaydetti. Bu yönüyle bakıldığında, bu başlığın da kuvvetli bir enflasyonist sinyal sunduğu düşünülebilir. Lakin, istifa eden o kadar çok düşük maaşlı kişi varken patronun kalanlara zam yapmadığını kim söyleyebilir ki! 
• Bu karmaşık veri seti ardından, en anlamlı hareket, ilk etapta %1,80 ile son 2 senenin zirvesine yükselen ABD dolarının piyasa faizi olan 10 yıllık tahvillerde yaşanasa da, piyasa oyuncuları tarafından verinin enine boyuna irdelenmesi sonrası haftayı %1,77 seviyesinden tamamladı. Dünyanın risksiz faizi olarak görülen 10 yıllık ABD tahvil faizin yükselmesi, küresel ekonomi açısından genel faiz hadlerinin yükselişe geçmesi olarak yorumlanabilir. Özellikle de, dış finansman ihtiyacı içinde olan gelişmekte olan ülkeler için bu süreç pek de iyimser bir haber maalesef değil! 
• ABD istihdam raporu, özellikle de FED'in toplantı tutanaklarının yarattığı enflasyon kaygısı altında yatırımcıların kafasını daha da karıştırsa da, yılın ilk haftası, FED riskinin yanı sıra Kazakistan endişesi ve Omicron varyantının zihinleri bulandırması ile tamamlandı. Yüzölçümü anlamında dünyanın en büyük 9. ülkesi olan ve gerek uranyum gerekse de bitcoin madenciliğinde önemli bir yere sahip Kazakistan'da, en ölümcül şiddet olaylarından sonra ülke genelinde, Rusya'nın da duruma el atması ile (!) istikrara kavuştuğunu görüyoruz. Kazakistan'da otoriteler kontrolü ele aldıklarını açıklamasına rağmen, Bitcoin son 12 günde %22 düşüş kaydetmesi ardından önemli destek seviyelerinde zemin arayışına girdi. Bu minvalde, 39-42bin bandı alım için kollanabileceğini düşünüyoruz (bakınız grafik). 
• Kripto paralardaki sert düşüşe rağmen, ABD dolarının sepet bazında değerini gösteren endeks kur DXY'nin geçen haftalarda 97 seviyesini test etmesi ardından Cuma gününü 95,7 seviyesinden tamamlaması, önde gelen para birimlerinden EUR ve GBP'nin haftayı yükselişle bitirmesine neden oldu. Sterlin cephesinde 1,36 seviyesinin ötesinde oyunun rengi değişebilir (bakınız grafik). 
• Petrol cephesi ise, OPEC+ talebin güçlendiği yönünde vermiş olduğu sinyal ve Omicron sayesinde neredeyse uzaya çıkan vaka sayılarının sürü bağışıklığı yaratacağı beklentisi ile bardağın dolu kısmını görmek isteyen piyasalar eşliğinde kuzeye ilerlemeye devam ediyor. Son 1 ayda %26 değer kazanan Brent cinsi petrolün varil fiyatı, teknik manada 86,70 dolar seviyesini aşılması ile gözünü 100 dolar seviyesine dikeceğine büyük ihtimal veriyoruz (bakınız grafik). 
• Hisse senetleri ise, FED'in erken ve hızlı faiz artırım sinyali nedeniyle yıla olumlu başladıktan sonra yönünü sert bir şekilde aşağıya çevirdi. Pandemi döneminde en çok prim yapan teknoloji hisseleri, pandemiden çıkış sürecinde veya bol para döneminin 'suyunu çekmeye" başladığı endişesinin yaşandığı bugünlerde satış furyasında en çok darbe yiyen varlık sınıfı olarak ön plana çıkıyor. Teknoloji denildiğinde akla gelen Nasdaq endeksi ise son 3 günde %6 değer kaybetti. Geçen hafta da bültenimizde belirttiğimiz üzere, hisse seneterinde yaşanan düzeltme hareketini kademeli alım fırsatı olarak okuyacağız. Her ne zaman 'bu FED başka FED' desek, eninde sonunda bildiğimiz 'matbaa' FED'i karşımızda buluyoruz! 
• Türkiye cephesinde ise, Cuma günü, TCMB'nin 17 Aralık tarihinde gerçekleştirdiği beşinci doğrudan müdahalenin tutarının 2,12 milyar dolar olduğu açıklandı. Böylelikle, TCMB Aralık ayında döviz piyasasında doğrudan satım yönünde gerçekleştirdiği toplam 5 müdahalenin tutarı da 7,3 milyar dolar oldu. Ayrıca, TCMB, Aralık ayında kamu iktisadi teşebbüslerine (Botaş) 3,36 milyar dolar tutarında döviz satışı yapmış. Bu iki rakamın toplamı kabaca 11 milyar dolar ederken, 30 Kasım tarihinde -26,7 milyar dolar olan swap hariç net rezervlerin 31 Aralık tarihinde -44,6 milyar dolar olduğu düşünülürse, rezervlerdeki değişim 17,8 milyar dolar yapıyor. 11 milyar dolar resmi döviz müdahalesine ve kamu iktisadi teşebbüslerine harcandığına göre, aradaki 6,8 milyar doların ne olduğu ise açıklanmaya muhtaç bir rakam olarak ortada kalıyor! 
• Hafta sonundan sarkan haberlerde, Avustralya'ya giriş kurallarına uymadığı gerekçesiyle vizesi iptal edilen ve Melbourne'de bir otelde gözetim altında tutulan ünlü Sırp tenisçi Novak Djokovic'in sınır dışı edilip edilmeyeceği Pazartesi günkü duruşmada belli olacak. Aşı karşıtı açıklamaları ile bilinen ve Covid aşısı olmadığı sanılan Djokovic'e 17 Ocak'ta başlayacak Avustralya Açık Tenis Turnuvası'na katılabilmesi için vize muafiyeti tanındığının ortaya çıkması, ülkede büyük öfkeye neden olurken, kriz Mayıs'ta yapılması beklenen federal seçimler öncesinde hükümeti de zora soktu. 
• Cuma günün düşüşle tamamlayan küresel borsalarda hava bu sabah Asya piyasalarında daha ılımlı.
• Veri takviminde, bugün Türkiye'de ve Euro Bölgesinde açıklanacak işsizlik oranı takip edilebilir. Haftanın geriye kalan kısmında ise, içeride Salı günü cari denge, Perşembe günü konut satışları, ABD'de ise hafta ortası enflasyon rakamları önemle takip edilecek. Çekirdeki enflasyonun %5,4 ile son 31 senenin zirvesine yükslemesi bekleniyor. Bu da haliyle FED'in Mart ayı faiz artrırımı için elini kuvvetlendirecektir.
• Seneyi 13,2 seviyesinde tamamlayan USDTRY kuru, Cuma gecesini psikolojik 14 seviyesini kıyısında, 13,93'de tamamlaması ardından yeni haftanın ilk işlemerimde 13,80 seviyesinden eşleşiyor. Türk Lirası'nın 2022 yılına da pek de iyimser başlamadığını görüyoruz. 

 

>ABD 10 Yıllık

ABD istihdam raporunun kafa karıştırıcı olmasına rağmen, ABD dolarının piyasa faizi olan 10 yıllık faizler, Cuma günü %1,80 seviyesini test ederek son 2 senenin zirvesine yükselmesi ardından haftayı, Ekim 2018 zirvesi ile Mart 2020 dibinin %50 düzeltme seviyesi olan %1,77 tamamladı. Teknik manada, haftalık olarak 1,77 seviyesinin üzerinde kapanışlar, doların elini güçlendirebilir.
 

 

>FED Bilanço Büyüklüğü

Öte yandan, San Francisco Federal Rezerv Bankası Başkanı Daly, FED'in devasa bilançosunu ne zaman küçültmeye başlayacağına ilişkin tartışmada, 8,8 trilyon dolar olan devasa bilançosunu düzeltmesi ardından bunun genel ekonomi üzerindeki etkisini görürsek, politika faizini daha sonra ayarlayabiliriz dedi. Bu bağlamda, FED'in tapering (para musluğunu kısma) konusunda elini hızlı tutacağına ama faiz artırımı konusunda daha yavaş bir patikada ilerleyeceğini düşünüyoruz. Not düşmek gerekirse, pandemi öncesi FED'in bilançosunun şu anki 8,8 trilyon doların yarısı kadar olduğunu hatırlatalım.

 

 

>GBPUSD

FED'in para politikasını sıkışlatırmaya daha erken ve daha hızlı bir şekilde başlayacağı yönde artan endişelere ve doların piyasa faizi olan 10 yıllıkların kuzeye tırmanmasına rağmen, İngiltere Merkez Bankası'nın geçen ay politika faiz oranını artırmasına paralel GBPUSD paritesi haftayı 1,36 sınırında tamamladı. Yeni haftayı da 1,36 sınırının temiz bir şekilde üzerinde tamamlamayı başarması durumunda, GBPUSD paritesinde farklı senaryoları konuşmaya başlayacağız.

 
 
>Petrolde $100 ayak sesleri

OPEC+'nın üretim artış planına bağlı kalmasına rağmen, talebin arttığına yönelik son toplantısında yaptığı açıklama ardından, kuzey denizi petrolü Brent'in çıtayı 100 dolar hedefini ile yükselttiğini görüyoruz. Teknik manada, 86,70 dolar seviyesinin üzerinde aylık bir kapanış durumunda, yukarı yönlü isteğin çok açık bir şekilde artacağını düşünüyoruz. 

 

>Bitcoin

Bitcoin'de korku ve hırsı endeksi aşırı korku seviyelerine geldiğini görüyoruz. Yatırımcıları ruh hali pek de risk almaya uygun gözükmüyor. Bu noktada, aklımıza tam da duayen yatırımcı Warren Buffet meşhur sözü geliyor: Herkes korkarken sen açgözlü ol; herkes açgözlüyken de kork!

Teknik manada Bitcoin'in (RSI) aşırı satım seviyelerinde işlem gördüğüne şahit oluyoruz. 42,100 ve 39,600 seviyeleri veya bu bant kademeli alım için uygun seviyeler olduğunu düşünüyoruz. Düşüncemiz şayet hatalı ise, 39,000 seviyesinin altında stop loss (zarar kes) çalıştırmak akıllıca bir yatırım davranışı olacaktır.

 

 
>BIST100 vs MSCI gelişmekte olan ülkeler endeksi (Ağustos 2008=100)

Dolar bazında Borsa İstanbul ile gelişmekte olan ülkeler endeksini (benzerlerini) karşılaştırdım. Başlangıç olarak da 2008 yılını seçtim. Yani 2008'de her iki endeksi de %0 çizgisine koydum. Gelinen noktada, benzerler dolar bazında %19 prim yaparken, Borsa İstanbul başlangıç noktasına göre %-60 kadar ayrımış! Bu ayrışmaya rağmen, yabancının Türkiye riski almaktan imtina ettiğini görüyoruz.

 

>The Great Resignation

ABD'de “Great Resignation * Büyük İstifa” olarak nitelendirilen dalgada, son aylarda istifa edenlerin sayısının rekor kırdığını görüyoruz. ABD'de kendi isteğiyle işten ayrılanların sayısı, kasım ayında 4,5 milyona yükselerek tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. ABD Çalışma Bakanı Walsh, Business Insider için yaptığı değerlendirmede, pandemi sürecinde hızla büyüyen istifa dalgası özellikle ücretlerin düşük olduğu hizmet sektörlerinde birçok kişinin daha iyi ücretlere ve olanaklara sahip yeni işler aramak için işten ayrılmaya başladığına yer vemiş.

Kasım 2021'de, istifa edenlerin oranı tarım dışında kalan iş gücünün %3'üne ulaştı

 

Suni de olsa işsizlik oranı düştü, yıllık ücretler ise arttı

 
JOLTS - Açık İş Sayısı

ABD Çalışma Bakanlığı, Kasım 2021 dönemine ait JOLTS Açık İş Sayısı verilerini açıkladı. İşi bırakanların büyük bir çoğunluğunun yemek hizmetleri, sağlık, sosyal yardımlaşma ve konaklama alanlarında yoğunlaştığını görüyoruz. ABD'de açık iş sayısı Kasım ayında bir önceki aya kıyasla 529 bin azalarak 10,6 milyon kişiye gerilerken, verinin bu dönemde 11,1 milyon kişi olacağı öngörülüyordu.

 
Emre Değirmencioğlu (@emredegirmenci5)
Grup Müdürü • Group Manager
Hazine Bölümü • Treasury Department