Günlük Piyasa Bülteni

16/04/2019 – Salı

Bütçe disiplini daha da bozulurken, işsizlik oranı son 10 yılın zirvesine yükseldi

• Dün sabah saatlerinde açıklanan iki önemli veri, Türk mali piyasalarında halen daha en kötünün geride kalmadığına işaret etti 
• Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı Merkezi Yönetim Bütçesi, yılın ilk 3 ayında 36,2 milyar TL açık verdi. Geçen yılın aynı döneminde bütçe açığı 20,4 milyar TL idi. Bu sonuçlarla birlikte, 12 aylık açık 88,4 milyar TL ile tarihi zirve seviyelere yükseldi. Diğer bir bakış açısıyla, 2019 hedefi 80 milyar TL olan bütçe hedefinin şimdiden %45’i taranmış oldu (bakınız grafik) 
• Elbette ivme kaybeden ekonomi nedeniyle düşen vergi gelirleri ve her demokratik ülkede olabileceği üzere seçim öncesi popülist yaklaşımlar ve artan bütçe harcamalarının etkisini, bütçe rakamlarında fazlası ile görmüş olduk. Artan bütçe açıklarının kapatılması için zam furyası kaçınılmaz olacaktır. Bunun da haliyle karşılığı: Enflasyon
• Bütçe rakamlarının yanı sıra, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı işsizlik oranı da moralleri bozdu. 2018 yılında yaşanan kur ve faiz şokunun reel sektör bilançoları üzerinde yarattığı tahribat, emek piyasasında da kendisini göstermeye devam ediyor.
• Manşet işsizlik oranı %14,7 seviyesinde gerçekleşirken, genç nüfus işsizlik oranı 6,8 puan artarak %26,7 seviyesine yükseldi
  Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı ise 2019 yılının Ocak ayında %13,3 ile 2009 Haziran ayından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı (bakınız grafik) 
  
• Yerel seçimlerin üzerinden 16 gün geçmesine rağmen, İstanbul özelinde seçim sonuçlarını henüz anons edilmemesi, demokrasi anlamında yurtdışı pencereden bakıldığında iyi bir resim sergilemiyor. Son günlerde bozulan risk algısıyla hızla 5,8250 seviyesine yükselen USDTRY kuru, dün gün boyu 5,81 seviyesinin etrafında salındı. 5 yıl vadeli Türkiye tahvilini sigortalama bedeli, CDS, 450 baz puana yükselirken, hisse senedi piyasası günü kırmızda, ikincil piyasa faizleri ise yükselişte bitirdi 
• Daha basit bir yaklaşımla, 4 Nisan sabahı 377 baz puana gerileyen CDS %19 artışla 450 puana, 1 Nisan sabahı 5,4475 seviyesine gerileyen USD/TRY kuru %6,9 yükselişle 5,82’ye; 5 Nisan günü %16,5’e gerileyen 10 yıllık gösterge tahvil 1 tam puan yükselişle %17,59’a, 5 Nisan sabahı 99bini aşan BIST100 ana endeksi %4 düşüşle 95bin seviyesine geriledi. TL ve TL cinsi yatırım araçları, siyasi risk priminin yükselmesi ile negatif ayrışmaya başladı 
• Yılbaşına nazaran dolar karşısında en çok değer kaybeden para birimleri %9,50 ile Arjantin Pezosu ve %8,80 ile Türk Lirası olurken, en çok değer kazanan para birimi %8,40 ile Rus Rublesi olmuş 
• Kredi derecelendirme kuruluşu S&P, Hazine ve Maliye Bakanı Sn. Berat Albayrak’ın geçen hafta açıkladığı 2019 yılı reform paketinin Türk hanehalkları ve yabancı yatırımcıların TL’ye olan güvenini yeniden tesis etmek için yeterli olmayacağını belirtti  
• Albayrak, 2019 yılı reform programında önceliği kamu bankalarının sermayelendirilmesine ve geri dönmeyen kredi oranı yüksek olan enerji ile inşaat kredilerinin bilanço dışına taşınarak bankaların rahatlatılmasına verirken, bu reform paketi sınırlı içerik ve detay sunduğu için eleştirilmişti. "Yabancı yatırımcılar ve Türk hanehalkları için asıl soru, TL’nin hala yatırım yapılabilir bir para birimi olup olmadığı. Bu reform paketinin bu soruya yanıt verdiğini düşünmüyoruz" dedi 
• IMF-Dünya Bankası ve G-20 toplantıları kapsamında ABD’de bulunan Hazine ve Maliye Bakanı Sn. Albayrak, ABD Başkanı Donald Trump ile görüştü. Görüşmede, iki ülke arasında gerginlik yaratan S-400 füzelerinden ikili ticaret ve bölgesel konulara kadar geniş bir yelpaze ele alındı. Twitter hesabından açıklamada bulunan Sn. Albayrak, görüşmenin olumlu geçtiği bilgisi paylaştı 
• Piyasalar cephesinden konuya yaklaştığımızda ise, içerde İstanbul seçim sonuçlarının demokrasinin ve kurallar manzumesinde netleşmesi beklenirken, dışarda ise gözler, ABD ile gerilemeye yüz tutan S400 ekseninde ilişkilerin nasıl seyredebileceğini temkinli bir şekilde takip ediyor 
• USD/TL kurunda 5,8450 seviyesinin üzerine doğru olası bir hareketi, daha da kuzeye ivme kazanarak devam etme ihtimalini göz ardı etmiyoruz. Öte yandan, piyasalarda her yılın Mayıs ayı ile özdeşleşen “Sell in May and go away * Mayıs ayında sat ve git” etkileşiminin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini de takip edeceğiz (bakınız grafik) 
• ABD borsalarının geceyi yatay tamamlaması ardından, yeni gün başlangıcında, Asya piyasalarında daha ılımlı bir başlangıç görüyoruz. Tokyo borsası %0,3 , Şangay borsası ise %1,3 primli günü tamamlamaya hazırlanıyor. Makro cephede ise, Türkiye’de günün ilk yarısında büyümenin öncü göstergesi olarak takip edilen sanayi üretimi önem arz ediyor. Şubat ayında, takvim etkisinden arındırılmış daralmanın %6,5 olması bekleniyor. Ayrıca, İngiltere’de işsizlik oranı; günün ikinci yarısında ise ABD sanayi üretimi takip edilebilir 
• Fransız Gotik katedral mimarisinin en güzel örneklerinden olan ve dünyaya mal olmuş tarihi Notre Dame Katredrali’nde dün çıkan yangı sonucu, katedralin çatısı çöktü. 1163 yılında yapımına başlanan Notre Dame Katedrali, 1800’lerde yıkılmak istenmişti. Victor Hugo, Notre Dame’ın Kamburu isimli eseri yazarak farkındalık yaratmış ve yıkımı durdurmuştu

İşsizlik oranı son 10 yılın zirvesinde
 
2018 yılında yaşanan kur ve akabinde faiz şokunun reel sektör bilançoları üzerinde yarattığı tahribat, emek piyasasında da kendisini göstermeye devam ediyor. Ekonomik aktivitedeki yavaşlamaya paralel 12 aydır kesintisiz bir şekilde artan işsiz sayısı, ekonominin istihdam yaratmada ne kadar zayıf olduğunu teyit etti. Dün açıklanan TÜİK verileri, bir önceki yılın aynı dönemine göre, işsiz sayısının 1 milyon 259 bin kişi artarak 4 milyon 668 bin kişi olduğuna işaret etti. Manşet işsizlik oranı 3,9 puanlık artış ile %14,7 seviyesinde gerçekleşirken, genç nüfus işsizlik oranı 6,8 puan artarak %26,7 seviyesine yükseldi. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı ise 2019 yılının Ocak ayında %13,3 ile 2009 Haziran ayından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı

 
Kaynak: TÜİK
 

Bütçe disiplini kayboldu
 
Merkezi Yönetim Bütçesi verilerine göre, yılın ilk 3 ayında bütçe açığı 36,2 milyar TL oldu. Geçen yılın aynı döneminde açık 20,4 milyar TL idi. Bu sonuçlarla birlikte, 12 aylık bütçe açığı 88,4 milyar TL ile tarihi zirve seviyelere yükseldi.

2018 ilk çeyrekte 1,9 milyar TL faiz dışı fazla verilirken 2019 ilk çeyrekte 2,8 milyar TL faiz dışı açık verildi. Bütçe gelirleri 2019 ilk çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine göre %30,4 artarak 218,3 milyar TL olurken, bütçe giderleri ise 2019 ilk çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine göre %35,4 artarak 254,4 milyar TL oldu


Kaynak: Hazine ve Maliye Bakanlığı

 
USD/TRY (aylık)
 
USD/TRY kurunda, 5,85 seviyesinin ötesinde yukarı yönlü isteğin ivme kazanarak devam etme ihtimalini göz ardı etmiyoruz.


Kaynak: Reuters

Emre Değirmencioğlu (@emredegirmenci5)
Grup Müdürü • Group Manager
Hazine Bölümü • Treasury Department